از کاریوتایپ چه میدانید ؟

بسیاری از بیماری ها به علت وجود ناهنجاری هایی در ساختار و یا تعداد کروموزوم ها ایجاد میشوند. بررسی این ناهنجاری ها به کمک آزمایشی به نام کاریوتایپ انجام میشود. در واقع کاریوتایپ یعنی در کنار هم قرار گرفتن کروموزوم ها با یک ترتیب عددی و ساختاری مشخص و مقایسه کردن آن ها با نمونه یک فرد سالم جهت تشخیص و بررسی بیماری.

انجام آزمایش کاریوتایپ به چه کسانی توصیه میشود ؟

افرادی که دارای سابقه بیماری ژنتیکی در خانواده اند.

خانم هایی که مبتلا به سقط جنین مکرر هستند.

افراد مبتلا به سندروم های شایع مثل داون ، ادوارد و…

افراد نابارور

وجود افراد دچار معلولیت در خانواده بدون داشتن علت مشخص.

مراحل تهیه کاریوتایپ

Collecting sample.1

در این مرحله عموما یک خون محیطی ساده تهیه میکنیم اما به غیر از خون میتوان از مایع امنیوتیک ، تومور و پرز های کوریونی نیز به عنوان نمونه استفاده کرد ؛ سپس نمونه را به لوله حاوی ماده ضد انعقاد سدیم هپارین اضافه میکنیم. توجه داشته باشید که سلول های نمونه باید فعال و در حال رشد باشند.

2.Cell culture

پس از جداسازی سلول های مورد نظر آنها را در محیط کشت قرار میدهیم. معمولا از محیط های کشت آماده مانند RPMI-1640 استفاده میشود اما میتوان با مخلوط کردن مواد شیمیایی مختلف نیز محیط کشت را ساخت . توجه شود که محیط کشت نهایی باید حاوی آنتی بیوتیک و فیتوهماگلوتینین (PHA) که نوعی میتوژن است باشد.

Preparing metaphase chromosomes.3

حدود 72 ساعت بعد از افزودن فیتوهماگلوتینین به محیط کشت ، سلول ها وارد مرحله متافاز می شوند در این زمان چون کروموزوم ها در ساختار های مرتب قرار گرفته اند میتوان از آنها برای تهیه کاریوتایپ استفاده کرد. حال با افزودن ماده کلشی سین تقسیم سلولی را در این مرحله متوقف کرده و مانع از تشکیل رشته های دوک میشویم و سپس به کمک دستگاه سانتریفیوژ محتوای سلولی را از محیط کشت جدا میکنیم.

Hypotonic treatment.4

در این مرحله با استفاده از یک محلول هیپوتونیک مانند پتاسیم کلرید (KCl) سلول را متورم میکنیم تا کروموزوم ها از یکدیگر فاصله گرفته و جدا شوند .

Chromosome harvesting.5

در این زمان به کمک ترکیب متانول و اسید استیک میتوانیم سلول ها را در همان حالتی که هستند حفظ میکنیم و برای مدت زمان های طولانی نگه داریم.

Slide preparation.6

فرایند تهیه لام کاریوتایپ کمی متفاوت با سایر لام ها است . برای اینکار باید سلول ها را از ارتفاع رها کنیم تا الکل در طی این زمان تبخیر شود و حین برخورد به لام ، لایه ای از سلول و اسید استیک به لام از پیش سرد شده متصل شود.

Staining & banding.7

در مرحله رنگ آمیزی از روش های مختلفی میتوان استفاده کرد.

روش اول ، رنگ آمیزی ساده به کمک گیمسا است که به منظور بررسی ناهنجاری های عددی و ساختاری استفاده میشود و کروموزوم ها را به رنگ آبی در می آورد .

روش دوم استفاده از انواع روش های Banding است که شامل C-R-Q-G است . برای مثال یکی از رنگ آمیزی های رایج رنگ آمیزی G-Banding است که در طی آن مناطق هتروکروماتینی رنگ تیره و نواحی یوکروماتینی رنگ روشن به خود میگیرند.

Microscopy .8

در مرحله آخر اسلاید را زیر میکروسکوپ قرار داده و به ترتیب با عدسی های X10 و X45 و X100 مشاهده میکنیم.

رزولوشن :

در کاریوتایپ هاپلوئید ، رزولوشن استاندارد 400 _ 450 است یعنی میتوان حدود 400 الی 450 خط تیره و روشن را مشاهده کرد. هرچه کروموزوم کشیده تر باشد؛ تعداد باند ها بیشتر بوده و رزولوشن آن بالاتر است.

نمونه هایی از کاریوتایپ در سندروم های مختلف